We maken regelmatig foto’s in onze fotostudio en we weten hoe belangrijk licht kunt zijn voor je fotoshoot. Het kan je foto’s maken of kraken; het kan een enorm verschil uitmaken in de kwaliteit van je foto’s en de sfeer die je wilt uitdragen. Hoe zorg jij ervoor dat je het licht naar jouw hand weet te zetten? En hoe maak je nou van jouw idee werkelijkheid?
In dit artikel helpen we jou daarmee op weg d.m.v. een how-to guide en zes verschillende mogelijke lichtopstellingen voor portretfotografie.
Camera instellingen
De grote vraag is altijd welke instellingen je moet gebruiken. Dit verschilt uiteraard per opdracht. Er zijn wel altijd 3 instellingen waar je rekening mee moet houden en die vormen samen de belichtingsdriehoek: sluitertijd, diafragma en ISO.
Allereerst de sluitertijd, deze bepaalt hoeveel licht er op de sensor valt; langere sluitertijd is meer licht en kortere sluitertijd minder. De sluitertijd bepaalt hoeveel details er te zien zijn in je foto. Bij te veel en te weinig licht kan je foto veel details verliezen, doordat ze wegvallen in te donkere of te lichte delen van de foto. Naast dat de sluitertijd het licht bepaalt in je foto, is dit een belangrijke instelling die ervoor kan zorgen dat je beweging in je foto bevriest (korte sluitertijd) of juist laat zien (lange sluitertijd). Als je bepaalt hebt of je beweging in je foto’s wilt laten zien of deze juist wilt bevriezen, is het vervolgens een kwestie van de juiste balans vinden van ISO en diafragma, zodat je foto’s niet onderbelicht of overbelicht raken. Let wel dat je de foto wel lichter kan maken met de ISO, maar dat hier ook ruis van kan komen in je foto. Als je dus buiten in het donker fotografeert, is een langere sluitertijd aan te raden, maar in een studio heb je de luxe van studio lampen, waardoor je hier geen rekening mee hoeft te houden.
Het diafragma (f) is de grootte van de opening van de lens, heeft dus ook invloed op het licht en bepaalt hoeveel scherptediepte er in jouw foto is. M.a.w. dit bepaalt hoe groot het vlak is in je foto dat scherp is, t.o.v. wazig. Hiermee kan je ervoor kiezen om de focus van de kijker te richten naar een bepaald punt in de foto. Hoe lager het f-getal, hoe groter het diafragma en hoe kleiner de scherptediepte is. Een kleiner vlak in jouw foto is scherp. Doordat de opening van de lens groter is, valt er dus ook meer licht op de sensor. Hiermee moet je rekening houden als je buiten schiet of op plekken waarbij je geen controle hebt over het licht in de ruimte. Is het erg licht, kan je foto dan ook overbelicht raken. In dit geval kan je het diafragma iets kleiner maken door middel van een hoger f-getal, zoals f11. Er is dan dus wel een groter gedeelte van de foto scherp.
ISO
Het is altijd een kwestie van een balans zoeken tussen je ISO, diafragma en sluitertijd. Als je camera een grotere sensor (full frame) heeft, is er minder kans op ruis bij een hoge ISO-waarde. Bij een kleinere sensor (cropcamera of MFT) zal er meer ruis zijn bij een hogere ISO-waarde. Bovenstaande uitleg is dus een begin en een handige guide, maar het gaat er vooral om dat je een heleboel gaat uitproberen.
Veelgemaakte fouten bij lichtopstellingen
Het komt vaak voor dat fotografen hun foto’s onderbelichten. Wat kan helpen om dit te voorkomen, is om erop te letten dat er een goed contrast in je foto’s zit.
Het tegenovergestelde gebeurt ook vaak; dat de foto overbelicht raakt. Dit hoeft niet per se een fout te zijn, als je hier bewust voor kiest. Als het geen stijlkeuze is, ga je dit zien. Bij overbelichte foto’s gaat de knop ‘Exposure Compensation’ je zeker helpen. Met die knop kan je namelijk de meting in je camera beïnvloeden. Als je deze knop op een negatief getal zet, bijv -2, zal de sluitertijd van je camera verkorten waardoor er minder licht in de camera komt. Geen overbelichte foto’s meer!
Ook komt het voor dat het licht dat je wilt gebruiken om het model van de achtergrond af te halen, te sterk is. Dit zorgt voor overbelichting op het model, waardoor de textuur en de vorm van het gezicht wegvallen. Om dit tegen te gaan kan je de kracht van het scheidings licht wat zachter zetten en ervoor zorgen dat het licht op de juiste plek staat.
Overbelichte foto
Juiste belichting (incl. nabewerking)
De verschillende soorten belichtingen
Nu je de basis weet van je camera instellingen en trucjes die hierbij helpen, gaan we dieper in op de basis lichtopstellingen voor portretfotografie. Je kunt deze lichtopstellingen zelf gemakkelijk toepassen. Lees snel verder hoe.
1. Rembrandt licht
Laat je inspireren door de klassieke Nederlandse schilderkunst! Het werk van Rembrandt staat bekend om zijn omgang met licht, contrasten tussen licht en donker. De belichtingstechniek ‘Rembrandt licht’ wordt gebruikt om een klein omgekeerd driehoekje van licht onder het oog van het gefotografeerde onderwerp te creëren. Je creëert dit effect door middel van 1 lamp. Plaats het hoofdlicht (softbox) links of rechts boven het model, in een hoek van 45 graden. Zet het licht niet te dichtbij, anders zal het licht te veel op de schaduwzijde van het model komen en krijg je nooit een driehoek. Deze lichtopstelling geeft een hele bijzondere, bijna mysterieuze sfeer aan een portret. Dit associëren we (onbewust) met de schilderijen van Rembrandt.
2. Ingeklemd van boven en onder
Het wordt vaak bij beauty fotografie gebruikt; foto’s waarbij de huid van de geportretteerde egaal lijkt doordat er voldoende licht is verspreid over het gezicht. Dit creëer je bij de belichtingstechniek; ingeklemd van boven en onder. Je hebt hiervoor twee softboxen nodig. Eén softbox van boven en één softbox aan de onderzijde van het gezicht die de schaduwpartijen in moet vullen. Zorg ervoor dat beide softboxen op dezelfde lijn staan en dat je het model in het midden daarvan hebt staan. Anders krijg je een verschil tussen links en rechts.
Je kunt de onderste softbox net zo krachtig zetten als de bovenste, maar je kunt er ook voor kiezen om deze net iets minder fel te zetten waardoor je nog een beetje schaduw overhoudt.
3. Strijk licht
Wil je juist het tegenovergestelde creëren van de vorige techniek, dan moet je strijk licht toepassen. Bij strijklicht ligt de focus juist op de details. Je laat het licht van opzij komen. Hierdoor creëer je schaduwwerking. Je ziet reliëf en detaillering aan de verlichte zijde, terwijl de schaduwzijde vlakker verlicht is of grotendeels verborgen blijft. Voor een mooier effect kun je een klein licht tegen flitsen, zodat er nog iets meer informatie in het gezicht ontstaat.
De positie van je model is hierbij belangrijk. Geef continu aanwijzingen hoe hij of zij het lichaam of het hoofd moet draaien en beweeg ondertussen ook zelf langs je model. Let hierbij op hoe de lichtval en de schaduwwerking verandert.
4. Vlinder licht
De vlinder techniek wordt in praktijk vooral gebruikt voor beauty fotografie of zakelijke portretten. Het zorgt ervoor dat alle rimpels en oneffenheden uit de huid minder zichtbaar worden. De opstelling voor het vlinder licht is snel en makkelijk neer te zetten. Je maakt dit licht door een lichtbron (lamp/flitser) recht voor én hoger dan je model te plaatsen. Je zet camera – lamp – model simpelweg op één lijn. Hierdoor ontstaat er een vlindervormige schaduw onder de neus. Probeer niet te veel schaduw te creëren onder de neus van het model, dit veroorzaakt een snor effect.
5. Beauty dish
Deze techniek is vooral bekend bij mode- en beauty fotografen vanwege het heldere, gelijkmatige licht dat ze creëren. Een beauty dish is een grote schaal waarmee het licht in een brede bundel op het onderwerp valt. Het licht wordt door de flitser tegen een reflecterende schijf aan geworpen; deze reflecteert het vervolgens weer terug richting het onderwerp. Dit wordt de beauty dish genoemd vanwege de prachtige schaduwen die het creëert, alsmede als het mooie catchlight in de ogen van je model en het feit dat je de vormen van een gezicht heel mooi kunt accentueren ermee.
6. Haarlicht
Haarlicht wordt ook wel backlight of kicker genoemd. Het is een kleine, gerichte lichtbron met weinig licht die de contouren (hoofd en schouders) accentueert en de persoon losmaakt van de achtergrond. Je gebruikt hierbij twee flitsers die in een diagonale lijn staan. De persoon staat tussen de twee flitsers in. Omdat vooral de haren oplichten door deze techniek, heet dit dus het haarlicht.
Wil jij de verschillende belichtingstechnieken uitproberen en zoek je nog een studio? Dit kun je bij ons doen! Stuur gerust een mail naar welkom@studiohetnest.nl met jouw wensen. Check ook het instagram van onze fotograaf Dimitiri voor toffe inspiraties!